در این مقاله اهمیت چندوجهی قصه‌گویی برای کودکان را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چگونه قصه گفتن و قصه شنیدن بر رشد و سلامت روان آنها تأثیر مثبت می‌گذارد. در پایان نیز نگاهی خواهیم داشت به نهادهای مسئول برای قصه گویی.
داستان سرایی از زمان های بسیار قدیم جزء لاینفک فرهنگ بشری بوده است. این یک هنر باستانی است که از طریق نسل‌ها منتقل شده و به افراد اجازه می‌دهد تا با جهان اطراف خود ارتباط برقرار کرده، فرهنگ را درک و تحلیل کنند. برای کودکان، قصه گویی نقشی حیاتی در رشد دارد و به تقویت تخیل، خلاقیت، توانایی های شناختی و هوش هیجانی کمک می کند. اگر در جهان معاصر مدرسه، رادیو و تلویزیون و فضای مجازی را دست اندرکاران و مسئولین آموزش تجربه های ناکرده به کودک بدانیم، قصه و قصه گویی چنین کارکردی در گذشته داشته اند. قصه را می توان ترکیبی از آرزو، حسرت، تجربه، رویا، گذشته، حال، آینده و واقعیت و تخیل دانست. گنجاندن یک نامتناهی و بی انتها در کلمات و جملاتی که شاید کمتر از ساعتی طول می کشید و تا همیشه با کودک می ماند. از دیو شاخدار تا زیردریایی ناتیلوس، از زندگی پدر ژپتو در شکم نهنگ در اقیانوس تا طوطی یک بقال در استانبول، از داش آکل در شیراز تا اژدهای چینی و اینگونه بود که قصه و به همراه آن کودک بی مرز می شد.
یکی از مزایای کلیدی قصه گویی برای کودکان، توانایی آن در شعله ور ساختن و تقویت تخیل و خلاقیت آنهاست. کودک بر بال قصه به جهان های ماورایی گذشته و آینده سفر می کند و مفاهیم، شخصیت‌ها و موقعیت‌های جدیدی را فراتر از واقعیت اکنونی کشف می کند. از طریق قصه گویی، کودکان می توانند خود را در نقش ها و سناریوهای مختلف تصور کنند و رشد همدلی، مهارت های حل مسئله و تفکر نوآورانه را به دست آورند. این تمرین تخیلی پایه و اساس رشد شناختی و عاطفی کودک را می گذارد.
قصه گویی ابزاری ارزشمند برای ارتقای رشد شناختی در کودکان است. وقتی کودکان به داستان گوش می دهند، مغز آنها فعالانه درگیر پردازش و درک اطلاعات گفته شده می شود. داستان سرایی محرکی برای یادگیری زبان، رشد واژگان و مهارت های درک مطلب است، زیرا کودکان در معرض کلمات جدید، ساختار جمله و عبارات اصطلاحی قرار می گیرند. علاوه بر این، با باز شدن داستان ها، کودکان حافظه، توانایی های توالی و تفکر تحلیلی خود را تمرین می دهند و توانایی های شناختی و رشد فکری خود را افزایش می دهند.
قصه گویی بستری ایده آل برای کودکان فراهم می کند تا احساسات مختلف خود و دیگران را کشف و درک کنند. با گوش دادن به داستان ها، کودکان در معرض شخصیت هایی قرار می گیرند که طیف وسیعی از احساسات را تجربه می کنند و آنها را قادر می سازد همدلی، شفقت و هوش هیجانی را توسعه دهند. آنها یاد می گیرند که احساسات مختلف را شناسایی کرده و با آنها ارتباط برقرار کنند و توانایی خود را برای همدلی با دیگران، مدیریت احساسات و ایجاد روابط سالم تقویت کنند. علاوه بر این، داستان‌گویی حس اجتماعی و پیوند اجتماعی را تقویت می‌کند، زیرا کودکان در تجربیات مشترک شرکت می‌کنند و در مورد تفسیرهای خود از داستان بحث می‌کنند.
داستان‌هایی از فرهنگ‌ها و پس‌زمینه‌های مختلف، کودکان را در معرض دیدگاه‌های گوناگون قرار می‌دهد و آگاهی فرهنگی، درک و احترام را تقویت می‌کند. از طریق داستان ها، کودکان در مورد آداب و رسوم وسنت های مختلف آگاهی کسب می کنند.
داستان ها اغلب درس های اخلاقی و ارزش های اخلاقی را منتقل می کنند. کودکان در مورد درست و نادرست، همدلی، صداقت، شفقت و احترام از طریق تجربیات و معضلاتی که شخصیت های داستان با آن مواجه هستند، یاد می گیرند. کودکان با دنبال کردن سفرهای خود، احساس اخلاقی را در خود پرورش می دهند، یاد می گیرند بین رفتارهای مثبت و منفی تفاوت قائل شوند و همدلی با دیگران را پرورش دهند. داستان‌ها به شکل‌دهی درک آنها از جهان کمک می‌کنند و به آنها درس‌های زندگی ارزشمندی می‌آموزند که می‌توانند در زندگی‌شان به کار ببرند.
حال با این همه کارکرد قصه و قصه گویی آیا هنوز شکی در دل برای قصه گفتن دارید؟ بهترین قصه ها را از چه کسی و کجا بشنویم؟ این نیز خود موضوع مهمی است که باید به آن پرداخته شود. در عصر حاضر تلویزیون و انیمیشن های فضای مجازی وظیفه قصه گویی را به عهده دارند. این موضوع می تواند هم مفید و هم مضر باشد. مفید از این نظر که با استفاده از تکنولوژی در بالاترین سطح تمامی آنچه که یک موضوع را جذاب کند در اختیار راوی و قصه گو قرار دارد. قصه ها تصویر سازی شده و حرکت دارند. از تمام جلوه های ویژه و فن آوری استفاده شده است. ولی مضراتی نیز دارند. اولین و مهمترین خطری که قصه گویی مجازی را تهدید می کند این است که این قصه ها برای بازار است. بازار و سود موضوع را تعیین می کند و قصه در جهت فروش، خرید و تجارت است. موضوع بعدی تبلیغ ایده و ایدولوژی سازنده قصه است که ممکن است ایده آل ما نباشد.
با توجه به اینکه پدربزرگ و مادربزرگها اغلب جدا از کودکان زندگی می کنند نمی توانند این وظیفه را مثل گذشته به عهده بگیرند و اینجاست که نقش مدرسه پررنگ و برجسته می شود. در انتخاب مدرسه برای فرزندانتان، بویژه در دوران پیش دبستان و دبستان، مطمئن شوید که برنامه ای برای قصه گویی دارند.
خوشبخانه به دست آوردن اطلاعات درباره مدرسه کار آسانی است. کافی است که جستجوی کوچکی در اینترنت کرده و با تعداد زیادی از وب سایت های که در حوزه مدرسه فعالیت می کنند روبرو شوید. یکی از این وب سایت های معتبر، مدرسه کلوب نام دارد. مدرسه کلوب بخش های متنوعی دارد که تمامی نیازهای شما را برآورده می کند. بخش مقالات علمی، بخش مدرسه یاب که جستجوی مدرسه مناسب است، بخش اطلس مدارس تهران که تمامی مدارس تهران را ارائه می دهد و بخش نظرات والدین که به شما امکان می دهد سوالات خود را مستقیم از والدین، دانش آموزان و مسئولین مدرسه بپرسید.
در اینجا یکی از مدارس خیلی خوب که در تمامی بخش های مدرسه کلوب فعال است را بعنوان نمونه معرفی می کنیم: مجتمع آموزشی پسرانه فرهنگ در منطقه 4. در مقاله بهترین دبستان پسرانه منطقه 4، این مدرسه بهمراه چند دبستان دیگر معرفی شده است. اطلس دبستان پسرانه فرهنگ نیز تمامی اطلاعات لازم را به شکل عکس، فیلم، توضیح و نظرات والدین در اختیار شما می گذارد. این مدرسه یک تیم بسیار قوی فوق برنامه دارد که قصه گویی برای کودکان مقطع پیش دبستان و دبستان را نیز شامل می شود. با مطالعه این مدرسه می توانید از شرایط یک مدرسه خوب که برنامه قصه گویی را نیز دارد مطلع شوید و از مسئولین مدرسه فرزندتان بخواهید که برنامه قصه گویی را اجرا کنند.
با قصه گویی به فرزندانتان بالهایی برای پرواز در آسمان خیال بدهید.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، نتایج جشنواره بین المللی قصه گویی سال 1402 در هفته آخر آذر ماه امسال اعلام می شود. جشنواره امسال با شعار " با قصه لبخند بسازیم" در مردادماه امسال فراخوان داده و تا پایان مهر ماه نیز زمان تحویل آثار را اعلام کرده بود. خود جشنواره در 3 نوبت در آبان ماه برگزار شد و اکنون زمان اعلام نتایج است.
قصه گویی از قدیم الایام جزء فرهنگ ایرانیان بوده است که بارزترین نمونه آن را می توان نقالی در قهوه خانه ها دانست. با ورود رادیو و تلویزیون این سنت زیبا کم رنگ شده و قصه گویی تنها به کودکان اختصاص پیدا کرد. اکنون چند سالی است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همت کرده و با برگزاری جشنواره های ملی و بین المللی سعی در رواج دوباره این سنت زیبا دارد.
جا دارد که آموزش و پرورش کشور برنامه ای جامع برای قصه گویی در مدارس را ارائه دهد. برخی از مدارس به اهمیت قصه گویی پی برده و خود اقدام به گنجاندن آن در امور فوق برنامه کرده اند. در مقاله بهترین دبستان دخترانه منطقه 8 شما با تعدادی از این دبستان ها آشنا می شوید. دبستان های مانند: رسا، سیمای فرشتگان، سفیران پردیس، گلبرگ و مهر. با جستجو در لیست مدارس تهران تمامی مدارس بر حسب منطقه، جنسیت، مقطع و دولتی یا غیردولتی بودن در اختیار شما قرار می گیرد که می توانید از بین آنها مدارسی که در اطلس مدارس عضو هستند را پیدا کرده و تمامی فعالیتها و دستآوردها این مدارس را ببینید. مثلا اطلس دبستان دخترانه رسا، که برنامه قصه گویی را نیز در فوق برنامه خود دارد، یکی از این دبستان های ممتاز است.
به یاد داشته باشید که شما می توانید در ساعات اداری با دبیرخانه کانون پرورش فکری به شماره تلفن: 02188971363 تماس گرفته و اگر در نزدیکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هستید به نشانی: خیابان دکتر فاطمی، خیابان حجاب رفته و سوالات خود را مطرح کنید. مطمئن باشید که بازدید از کانون پرورش فکری خیلی بیش از انتظارتان شما را شگفت زده خواهد کرد.